De feestdagen zijn stilaan in aantocht. Een periode waarin meermaals de glazen worden gevuld, in de lucht worden gestoken en waarna een ’toost’ wordt uitgebracht. Los van het feit dat toosten meestal een fijne avond inluidt, heeft dit woord en deze handeling meer geschiedenis en waarde dan we denken.

Waarom toosten we? Een populaire mythe is dat deze handeling vroeger in de middeleeuwen ervoor zou zorgen dat vergiftiging uit den boze was. Bekers werden tegen elkaar geslagen zodat beide drankjes met elkaar vermengd zouden geraken. Zo was je zeker dat de andere geen kwaad in de zin had. Geen idee of je ooit zelf al eens hebt geprobeerd om te klinken en elkaars glas te bevuilen? Het is aartsmoeilijk. Bovendien moet er ook voldoende gif van het ene glas naar het andere klotsen om een verschil te maken. Het dosis maakt immers het gif.
Niet dat de schrik om vergiftigd te worden er niet in zat vroeger, integendeel. Al waren er toen andere oplossingen om dit tegen te gaan. Zo werd er vaak uit gezamenlijke schalen of vaten gedronken en was er niet zelden een voorproever aanwezig die, zolang alles goed ging, de beste job van het koninkrijk had.

Nee, daar komt ’toosten’ niet vandaan. Toosten wordt traditioneel gedaan op feestelijke momenten. Op belangrijke momenten. Op momenten die er echt toe doen. Op trouwfeesten wordt er vaak toast na toast uitgebracht. Dat toasten gebeurt zelden of nooit met een glas water of jus d’orange. Nee, die glazen zijn steeds goedgevuld met alcohol. Bij elke toast in zowat elke Europese taal wordt er gelinkt naar ‘het leven’ en gezondheid. Nederlands:’Op je gezondheid’, Frans ‘santé’, Spaans ‘salud, Pools ‘na zdrowie, Iers ‘slainte’,…

Waarom toosten we op iemands gezondheid met glazen alcohol die slecht zijn voor ons lijf en ons vaak met een kater achterlaten? En vooral, waarom noemen we het een toost?

Go fetch me a quart of sack; put a toast in’t.

Shakespeare – Merry wives of Windsor

De antwoorden op deze vragen leiden ons terug naar een tijd waarin smakeloze en zure wijn een hoofdrol speelt. Het woord ’toost’ komt van het latijnse ‘Tostare’ en betekent exact wat je denk dat het betekent: gegrild brood. Toen nog niet in de oven maar gewoon boven een vuur. Vandaag de dag is een toost iets dat vooral geassocieerd wordt met een ontbijt. Toast met veel boter en een net iets te zoete frambozenconfituur. Of toast in langwerpige soldaatjes gesneden klaar om gedipt te worden in een zachtgekookt eitje. Tot de 17de eeuw echter werd toast vooral teruggevonden in een glas wijn. Al dateert die traditie makkelijk van een paar eeuwen daarvoor. Eeuwen zonder begenadigde wijnmakers. Toen werd er gemakshalve een stuk toast met kruiden, suiker, honing,… aan de wijn (of bier) toegevoegd om een goede smaak te geven aan het drankje.

Toast of the town

In de 17de eeuw werd er gedronken dat het een lieve lust is. Niet helemaal anders dan de 21ste eeuw dus op de kwaliteit van de wijn en het bier na. Al was er toch al enige verbetering in kwaliteit merkbaar. Net wanneer het gebruik van toast echter in een glas begon uit te doven, werd datzelfde glas om de haverklap de lucht ingestoken. Niet zelden gericht aan de gastvrouw des huizes die net als de gekruide toast in het glas de avond op smaak bracht. Op die manier werd ze de ’toast of the town’.

De idee van toast in iets alcoholisch dateert ook al van voor de middeleeuwen. Meerbepaald van de Britten. Hoewel wijn en cider vaak werden gedronken, was een ‘ale’ misschien wel het vaakst voorhanden. Dit gerstemout boordevol granen met een laag alcoholgehalte werd vaak vers gedronken. Al enkele dagen na het brouwen moest het opgedronken worden omdat, in tegenstelling tot moderne bieren, er toen nog geen hop of andere middelen bekend waren om deze drank lang te bewaren. Doordat het gekookt werd, was het bovendien ook een relatief veilige drank. Vers, veilig, weinig alcohol en bovendien nog eens voedzaam. Alle ingrediënten waren aanwezig om er veel van te consumeren. Game of Thrones-gewijs werd dit dan ook gedaan.

Sop, soup, supper

De meest voorkomende maaltijd in de middeleeuwen waren de one pot wonders. Dat waren niet meer dan dikke soepen van beenderen of schillen van groenten met daarin de groenten die ze konden vinden aangedikt met granen en op smaak gebracht met kruiden. Vergeet aardappelen of tomaten, die waren er nog niet. Rapen, uien, prei, kolen,… over-over-over-over grootmoeders keuken zeg maar, waren er met hopen. bijna altijd werd er in het midden van het bord een stuk gekruide toast, vaak geweekt in wijn, geplaatst waar deze dikke soep over gegoten werd. Dit om smaak én broodnodige calorieën toe te voegen aan de maaltijd. Dit stuk natte toast werd ‘sops’ genoemd. Waaruit later de woorden ‘soup’ en ‘supper’, de lichte maaltijd voor de maaltijd, van werden afgeleid. En misschien wel de reden waarom wij tot op vandaag de dag zo graag een stukje brood in onze soep soppen.

Door de jaren heen zijn we van een toast in een glas wijn naar toastjes en toosten bij een glas geëvolueerd. Een positieve evolutie als je het mij vraagt. Ook binnen een dikke maand kan er weer getoost worden. Dat kan met een glas vol belletjes of non-alcoholisch. Maar als je mij laat doen, kies ik altijd voor een whiskey-sour. Ooit ontstaan om aan scheurbuik lijdende matrozen naar de overkant van de zee te helpen. (Al was die versie met goedkope, witte rum)
Eigenlijk is een whiskey sour ideaal voor een mooie, zomerse dag. Maar als je een peated whiskey gebruikt, heb je in geen tijd een kerstklassieker die je extra plezier verschaft wanneer je voor de 23ste keer naar Home Alone kijkt.

Ingrediënten voor 1 glas:

60ml peated whiskey
30 ml citroensap
15 ml suikersiroop
1 eiwit
Ijs
Nootmuskaat

Doe alle ingrediënten behalve het ijs en de nootmuskaat in een shaker. Schud krachtig. Doe nu het ijs erbij en schud opnieuw krachtig. Giet door een zeef in een mooi glas. Als alles goed gaat heb je bovenaan een mooi kraagje. Werk af met verse nootmuskaat en een schijfje citroen.
Breng een toost uit op de mooiste vrouw in de kamer en geniet van de avond.