Er was dit weekend heel wat te doen om Zuhal Demir die ballekes in tomatensaus graag in de Vlaamse Canon zou zien staan. Maar zijn ballekes in tomatensaus wel Vlaams en typisch van hier? Die kans is bijzonder klein. Als je de geschiedenisboeken induikt, merk je toch dat we hier sterk zijn beïnvloed door verschillende culturen en dat net de combo van die verschillende culturen zorgt voor een heerlijk gerecht dat daarom niet meteen Vlaams is.

De oorsprong van gehaktballen is onbekend, al lijkt het er sterk op dat de kofte of kofta gerechten uit de Perzische keuken komen en zij hebben dat dan weer doorgegeven aan de Arabieren. Vermoedelijk zijn de gehaktballen dan zo doorgereisd naar Noord-Afrika, Griekenland en Spanje om zo bij ons te belanden. Ondertussen heeft zowat elke cultuur zijn versie van gehaktballen.

De oorsprong van de tomaat is dan weer terug te vinden in het Andesgebergte van Peru waar ze al geruime tijd door de Inca’s werden geteeld. De tomaten die toen gecultiveerd werden waren absoluut niet rond en/of rood, maar gelig met de meest ongelijke vormen.
In de beginjaren toen de tomaat nog geen bekendheid had, beschouwde men deze groente dan ook als een siergewas en giftig. Ervan eten was helemaal not done. Na enige tijd werd de tomaat naar andere landen ingevoerd waaronder Europa. De eerste tomaten die uit Peru kwamen waren nog geen ei groot en hadden een gele kleur. De Azteken noemden de vruchten ’tomatl’, maar toen de planten via de ontdekkingsreizigers naar Europa kwamen gaf men er hier eerst nog de naam “goudappel” aan. In Italië spreekt men tegenwoordig nog altijd van “pomodori”. In Frankrijk prees men ze eerder aan als een ideaal afrodisiacum, vandaar de benaming “pommes d’amour” en in het Duits spreekt men over de ‘Liebesapfel’. Toen wij nog aan het twijfelen waren of we wel tomaten mochten eten, werden er generaties grootgebracht in het zuiden op basis van tomatensaus.
En wel degelijk tomatensaus en niet de rauwe tomaten. Deze werden namelijk nog steeds als giftig beschouwd. Dus maakten ze er voor alle zekerheid maar tomatensaus van.

Lang verhaal kort: de Spanjaarden waren al albondigas aan het eten, de Grieken al Soutzoukakia, de Italianen polpetto al sugo di pomodoro lang voor wij balletjes in tomatensaus aten.
Al zitten er uiteraard enige nuances in. In Italië durven ze al wel eens basilicum in de saus te doen. Albondigas vragen dan weer wat extra paprikapoeder of een chilipepertje en Soutzoukakia wat extra komijn. Traditioneel eten wij onze balletjes in tomatensaus natuurlijk met puree. Dit in tegenstelling tot de meer zuiderse gerechten. Zij eten dit vooral met pasta, brood of rijst. Maar ook de puree maakt dit gerecht niet meteen Vlaams. Puree is meer dan waarschijnlijk een uitvinding van de Fransen. Meer bepaald van Antoine-Augustin Parmentier. Een militair apotheker en agronoom die ontdekte dat aardappels geweldig werkten tegen ondervoeding. Dus ging hij op zoek naar nieuwe manieren om aardappelen te bereiden. Hij vond er 20. Waaronder puree en de zeer gekende hachis parmentier.
Ballekes in tomatensaus zijn zoals ik mijn canon het liefste heb: een mooie smeltkroes van culturen die het geheel naar een hoger niveau weten te tillen.

Dat gezegd zijnde, deel ik nog graag even het recept voor mijn favoriete balletjes in tomatensaus: albondigas. Enjoy! (Recept onder de foto)

Voor 4 personen:

– 500 gr gehakt
– 1 ei
– 500 ml gezeefde tomaten
– 1/2 ui
– peper en zout
– 2 teentjes knoflook
– 1 theelepel paprikapoeder
– 5 eetlepels paneermeel
– olijfolie
– 1 rode peper

Begin met het gehakt. Voeg daar één ei, het paneermeel, één teen knoflook, de paprikapoeder, zout en peper toe. Meng dit met je handen tot alles goed gemengd is. Maak er daarna balletjes van.

Verhit nu de olijfolie in de pan en stop de gehaktballetjes in de pan. Bak deze mooi rondom bruin. Dit gaat het best als je begint met hoog vuur, als de balletjes dan een mooi korstje hebben zet je het vuur af.

Nu ga je verder met de saus. Verhit opnieuw wat olie in een andere pan. Doe de ui, rode peper (optioneel) en één teen knoflook in de pan. Fruit dit allemaal aan. Daarna voeg je de gezeefde tomaten toe en laat dit warm worden. Voeg als laatst nog een snuifje suiker, zout en peper toe om de saus op smaak te brengen.

Nu kun je de gehaktballetjes bij de tomatensaus doen en ze nog even in de saus laten garen tot ze helemaal zacht zijn. Serveer met wat lekker brood.